top of page

De geheime codes van schoonheid: wat vinden we mooi en waarom?

Schoonheid is al eeuwenlang een fascinerend en veelbesproken concept. Van klassieke Griekse beelden tot Instagram-filters, de vraag blijft: waarom vinden we mooi wat we mooi vinden? Schoonheidsidealen lijken vaak universeel, maar worden tegelijkertijd sterk beïnvloed door cultuur, media en maatschappelijke normen. Ik ging op zoek naar de psychologische en culturele mechanismen achter ons idee van schoonheid.


De evolutie van schoonheidsidealen


Schoonheidsnormen veranderen voortdurend. In de Renaissance werden volle lichamen geassocieerd met welvaart en gezondheid, terwijl de jaren '90 bekend staan om het extreem slanke 'heroin chic' ideaal. Dit toont aan hoe culturele context bepaalt wat als aantrekkelijk wordt gezien. Volgens een onderzoek van Tilburg University speelt ook de economische situatie een rol: in tijden van overvloed worden volle vormen gewaardeerd, terwijl in tijden van schaarste slankheid aantrekkelijker wordt.


Schoonheid is geen vaste waarde; het is een spiegel van onze samenleving.

Media en de mythe van perfectie


De opkomst van sociale media heeft onze perceptie van schoonheid ingrijpend veranderd. Denk bijvoorbeeld aan virale trends zoals de "no filter challenge", waarbij gebruikers hun onbewerkte gezicht promoten om een realistischer beeld te promoten. Tegelijkertijd zorgen uitdagingen zoals de "face symmetry test" ervoor dat gebruikers zich hyperbewust worden van vermeende imperfecties. Deze contrasten illustreren hoe sociale media tegelijkertijd inclusiviteit en onrealistische verwachtingen kunnen vergroten. Platforms zoals Instagram en TikTok brengen voortdurend bewerkte beelden onder de aandacht, vaak gecreëerd met behulp van filters en Photoshop. Volgens een raport van Statista uit 2023 geeft 74% van de jonge vrouwen tussen 18 en 24 jaar aan dat sociale media hun zelfbeeld negatief beïnvloeden.

Deze media promoten niet alleen idealen, maar bepalen ook welke lichaamsvormen en gezichten zichtbaar zijn. Een studie van Studium Generale (2021) benadrukt dat deze selectiviteit vaak hele groepen mensen uitsluit, zoals lichamen met littekens, zichtbare handicaps of donkere huidtinten. Dit versterkt de illusie dat "perfectie" slechts voor enkelen is weggelegd.

De kracht van media zit niet alleen in wat ze laten zien, maar vooral in wat ze verbergen.


De psychologie achter schoonheid


Wat we mooi vinden, wordt deels biologisch bepaald. Symmetrie wordt bijvoorbeeld vaak geassocieerd met genetische kwaliteit en gezondheid. Onderzoek van de American Psychological Association (2023) toont aan dat symmetrische gezichten universeel aantrekkelijk worden gevonden, met een voorkeur van 82% van de respondenten. Evolutionair gezien kan dit te maken hebben met het idee dat symmetrie een teken is van goede genen en vruchtbaarheid.

Toch is schoonheid niet alleen biologie. Cultuur speelt een cruciale rol. In Westerse samenlevingen ligt de nadruk vaak op een slank lichaam, terwijl in andere culturen rondingen worden gewaardeerd. Een onderzoek uit Zuid-Afrika in 2022 laat zien dat 64% van de respondenten volle vormen associëren met vruchtbaarheid en sociale status, een beeld dat sterk afwijkt van westerse idealen.

Schoonheid is niet alleen wat we zien, maar wat we leren te waarderen.

De duistere kant van schoonheidsidealen

Schoonheidsnormen hebben niet enkel invloed op hoe we andere beoordelen, maar ook op hoe we onszelf zien. Een onderzoek van Liberty Home in 2023 wijst aan dat maar liefst 52% van de vrouwen in Europa aangeeft dat ze ontevreden zijn met hun lichaam. Deze ontevredenheid leidt vaak tot mentale gezondheidsproblemen zoals depressie en eetstoornissen.


De groei van cosmetische ingrepen onderstreept deze druk. Volgens de International Society of Aesthetic Plastic Surgery steeg het aantal niet-invasieve ingrepen (dat zijn injectables, laserbehandelingen en andere ingrepen waarbij er niet in de huid wordt gesneden om rechtstreeks toegang te krijgen tot de onderliggende weefsellagen) wereldwijd met 19% tussen 2021 en 2022. Dat benadrukt hoe sterkt het verlangen naar een bepaald schoonheidsideaal kan zijn.


Daarnaast leidt de obsessie met schoonheid tot wat bekendstaat als "beauty privilege". Onderzoek toont aan dat aantrekkelijke mensen vaker worden aangenomen voor banen en gemiddeld 12% meer verdienen dan hun minder aantrekkelijke tegenhangers. Dit legt een sociale ongelijkheid bloot die verder gaat dan uiterlijkheden.



Hoe breken we uit de cyclus?

Bewustwording is de eerste stap om de schadelijke effecten van schoonheidsidealen te verminderen. Een voorbeeld hier van is de campagne "Dove Real Beauty", die wereldwijd erkenning kreeg voor het promoten van een realistischer en meer divers beeld van schoonheid. Met video's en workshops heeft Dove bijgedragen aan een beter zelfbeeld bij miljoenen vrouwen. Uit een studie van Harvard Business Review bleek dat 70% van de deelnemers aangaf zich zelfverzekerder te voelen na blootstelling aan de campagne. Het erkennen van diversiteit in schoonheid en het promoten van inclusiviteit zijn cruciaal. Merken zoals Fenty Beauty hebben hier al grote stappen in gezet door producten te ontwikkelen die ene breed scala aan huidskleuren omvatten.


Ook educatie speelt een belangrijke rol. Door kinderen en jongeren al op jonge leeftijd bewust te maken van de kunstmatigheid van mediabeelden, kunnen ze een realistischer beeld van zichzelf en anderen ontwikkelen. Een onderzoek van de Universiteit van Londen uit 2023 laat zien dat programma's rond mediageletterdheid het zelfbeeld van jongeren met 38% verbeteren.


Tot slot kan de kunst van zelfacceptatie niet genoeg worden benadrukt. Zoals Kliniek Voor Jou concludeert: mensen die schoonheid zien als een vorm van zelfexpressie in plaats van een standaard om aan te voldoen, rapporteren 45% méér tevredenheid over hun uiterlijk.


Echte schoonheid zit niet in het voldoen aan een norm, maar in het vinden van je eigen unieke verhaal.


 

Bronnen:

  • Tilburg University: "Het ideale plaatje? Wat schoonheidsidealen doen met hoe men het vrouwenlichaam ervaart"

  • WoMagazine: "De mythe van perfectie: Een kritische blik op schoonheidsnormen"

  • Studium Generale Universiteit Utrecht: "Laat je niet leiden door schoonheidsidealen, je bent al mooi!"

  • Liberty Home: "Maatschappelijke invloeden op normen voor uiterlijk, met nadruk op gewicht en lichaamsvormen"

  • Kliniek voor Jou: "De psychologie achter cosmetische behandelingen"

  • Statista (2023): "Social Media’s Effect on Body Image"

  • American Psychological Association (2023): "The Role of Symmetry in Physical Attraction"

  • International Society of Aesthetic Plastic Surgery (2022): "Trends in Cosmetic Procedures Worldwide"

  • Universiteit van Londen (2023): "Media Literacy and its Impact on Adolescent Self-Perception"




Komentarze


bottom of page